Enflamasyon nedir, enflamatuar yiyecekler nelerdir?

Enflamasyon vücudumuzun bağışıklık sisteminin vücudu çeşitli hastalık yapıcı etkenlere bakteri, virus, toksinlere, zararlı kimyasal veya travma ve yaralanmalara karşı korumak amacıyla oluşturduğu bir tepkidir. Enflamasyon mevcudiyetinde bir iltihaplanmadan bahsettiğimizi söyleyebiliriz.

Enflamasyon akut enflamasyon ve kronik enflamasyon olarak ikiye ayrılır.

Akut enflamasyonda; süre kısadır (genellikle 2 hafta altındadır) ancak belirtiler hızlı gelişir. Travma, yaralanmalar akut enflamasyondur.

Kronik enflamasyonda ise belirtiler yavaş gelişir, süre olarak ise genellikle 6 haftadan daha uzun sürelidir. Genel sürecine baktığımızda kronik enflamasyon daha ciddi seyirlidir.

Enflamasyon ve Hastalıklar

Otoimmun hastalıkların zemininde kronik bir enflamasyon varlığından söz edilebilir. Aynı şekilde uzun süreli yoğun stres de kronik enflamasyon nedenlerinden biridir. Enflamasyon romatizmal hastalıklar, diyabet ve obezite, kalp damar hastalıkları, kanser, alzheimer ve bağırsak hastalıklarına kadar pek çok hastalıkta rol oynar.

Enflamasyon ve Beslenme

Değiştirilebilir yaşam tarzı faktörleri; örneğin beslenme planı ile ilgili değişiklikler, kronik enflamasyonun seyrini ve tetikleyici faktörlerini olumlu yönde etkileyebilir.

Bağışıklık sistemimiz son derece karmaşık bir sistemdir ve bağışıklık sistemimiz belirli yiyecekler tarafından da olumsuz tetiklenir. Beslenmemiz, ne yediğimiz vücudumuzda olup bitenler üzerinde, çoğu insanın farkında olduğundan çok daha büyük bir rol oynamaktadır. Herkes sürekli olarak sağlıksız gıda seçimleri yapmanın bariz sonucunu bilir: kilo almak. Genellikle pek bilinmeyen konu ise aşırı kilolu olmanın vücutta artan iltihaplanma seviyeleriyle bağlantılı olduğudur. Dengeli olmayan bir beslenme, doğrudan enflamatuar süreçleri aktive edebilecek bileşenler içeren çok sayıda işlenmiş gıda tüketmek ve enflamasyon süreçlerini tersine çevirmeye yardımcı besinleri yeterince veya hiç tüketmemek anlamına gelir. Sonuç olarak, yiyeceklerin de vücutta enflamasyon oluşturma özelliğinden bahsedebiliriz.

Hangi yiyecek, içecekler enflamatuar etkiye sahiptir?

• Trans yağlar

• Salam, sosis gibi işlenmiş et ürünleri

• Beyaz un ve şeker temelli hazır paketli yiyecekler

• Kızartılmış fast food yiyecekler

• Alkol

• Kutu içecekler

Neden bu yiyecekler enflamasyona neden olur?

Vücudumuz sebze, meyve ve tam tahılların sağladığı besinleri, vitaminleri ve mineralleri metabolize etmek ve kullanmak üzere programlanmıştır. Aslında bunlara ihtiyaç duyar, çünkü bu maddeler gerekli temel işlevleri koordine etmeye yardımcı olurlar.

İşlenmiş gıdalarda paketlenmiş rafine şeker, yağ ve tahıl formları ise farklıdır. Yüksek oranda rafine yağ, şeker ve diğer rafine karbonhidratlar içeren yiyecekler vücudumuz için toksiktir ve bir dizi doğrudan ve dolaylı yolla enflamatuar yolları tetikler. Özellikle büyük miktarlarda sıklıkla tüketildiklerinde enflamasyon sürekli hale gelir.

Vücudumuzdaki hücreler işlenmiş gıdaları doğal gıdalardan farklı şekilde emer ve tepki verir.

Örneğin, işlenmiş gıdalara eklenen rafine yağlar, omega-6 ve omega-3 yağ oranınızı bozabilir.

Omega-6 ve omega-3, vücudun üretemediği ancak hayatta kalmak için gerekli olan temel yağ asitleridir. Omega-6 yağ asidi içeriği yüksek gıdalar genellikle sağlıklı olsa da, omega-3 yağ asitlerine oranla daha yüksek alım, inflamatuar hastalıkların genel olarak artmasına neden olur.

İşlenmiş yiyeceklerin çoğunda bol miktarda bulunan ilave şeker ve rafine tahılların kan şekerinizde nasıl ani yükselmelere neden olur. Yüksek kan şekeri seviyelerine sahip olmak proinflamatuar yolları aktive eder. Kan şekerinin sürekli olarak yükselmesi, sonunda insülin direncine ve diyabete yol açabilir ki bunlar da enflamasyonla bağlantılıdır.

Son olarak, doğal gıdalar yerine işlenmiş yiyeceklere öncelik veren bir beslenme, doğası gereği dengesiz ve hiperkaloriktir ve kilo alımına yol açar. Vücut kilosu arttıkça yağ hücrelerinin miktarı da artar. Bu hücreler, bazıları vücudu inflamatuar bir duruma sokan birçok hormon ve madde salgılar.

Sonuç olarak: Bu yiyecekler doğrudan pro-enflamatuar maddeleri aktive edebilir ve dolaylı olarak kilo alımını teşvik edebilir, bunların hepsi vücutta enflamasyona yol açar.

Vücudumuzda belli bir bölgede oluşan kızarıklık artışı, sıcaklık artışı, şişme, ağrı gibi belirtilerle kendini gösteren akut bir enflamatuar tepkiyi fark ederiz.

Fakat çoğu insan inflamatuar yiyeceklerle beslenmenin hemen göze çarpmayan belirtilerini fark etmez. Ancak bu altta yatan, süregelen enflamasyon sonunda bazı semptomlara yol açar:

• Kronik yorgunluk

• Sık veya tekrarlayan enfeksiyonlar

• Eklem ve kas ağrıları

• Uykusuzluk

• Reflü, kabızlık ve ishal gibi gastrointestinal hastalıklar

• Anksiyete ve depresyon

Pro-enflamatuar bir durumda olmanın yarattığı bir diğer sorun da, vücudumuz tarafından genellikle kontrol altında tutulan toksik atık ürünlerin birikmesine ve zarar vermesine izin verildiğinde oksidatif strese yol açmasıdır. Bu oksidatif stres de daha fazla enflamasyona neden olabileceğinden, bu bir kısır döngüdür.

Kontrol edilmediği takdirde, enflamasyon ve oksidatif stresin neden olduğu hasar, aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir:

• Yüksek tansiyon

• Diyabet

• Kalp hastalığı

• Kanserler

• Karaciğer hastalığı

• Böbrek hastalığı

Bu durum, beslenme uzmanlarının ve doktorların neden oksidatif strese karşı koyan ve anti-enflamatuar diyetin temel taşını oluşturan antioksidanlar açısından zengin gıdaları tüketmeyi teşvik ettiklerini açıklamaktadır.

Ne yapılmalı?

Düşük glisemik indeksli bir beslenme planının oluşturulması, beyaz un ve şeker temelli yiyeceklerden, işlem görmüş yiyecekler ile beslenmekten kaçınmak, sebze ve meyve gibi lifli gıdaların tüketimine özen göstermek ve mikro besin maddesi olarak ifade edilen mineral ve vitaminler açısından yeterli bir diyet uygulamak, enflamasyonun baskılanabilmesi adına yapılabilecek beslenme tarzı değişiklikleri arasında yer alır.